Kinderen en volwassenen

Het is belangrijk om iedereen een goede verzorging en/of opvoeding te geven. Zowel minder- als meerderjarigen. Het gaat dan om thema’s als gezag, voogdij, bewind, curatele en mentorschap. Wat houden deze termen in en wanneer speelt dit?

Gezag

Minderjarigen in Nederland – personen die nog geen 18 jaar zijn – staan volgens de wet onder gezag. Over het algemeen hebben ouders het gezag. Als iemand anders het gezag uitoefent, is er sprake van voogdij. Met vrijwel dezelfde rechten en plichten als bij gezag.

Getrouwde ouders en ouders die een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan hebben automatisch het gezag over hun kinderen. Vrouwen die met elkaar getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, krijgen ook automatisch samen het gezag over hun kinderen. Ben je niet gehuwd of geregistreerd als partner, dan dien je als man zijnde het kind eerst te erkennen. Dat kan voor de geboorte, tijdens de aangifte van geboorte of op een later moment. U dient hiervoor contact op te nemen met uw gemeente.

Het gezag over kinderen brengt rechten en plichten mee. Dat geldt voor ouderlijk gezag, gezamenlijk gezag (bijvoorbeeld een ouder met een niet-ouder) en gezamenlijke voogdij (als het kind geen ouders meer heeft). Je bent verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van het kind. Je bent ook diens wettelijke vertegenwoordiger, minderjarige kinderen mogen in veel gevallen niet zelfstandig officiële handelingen verrichten. Dat doe jij dan voor of namens het kind. Bijvoorbeeld met het zetten van een handtekening. Je bent als wettelijk vertegenwoordiger in die gevallen ook wettelijk aansprakelijk voor het doen en laten van het kind. Ook beheer je het eventuele vermogen van het kind.

Wie 18 jaar of ouder is, niet onder curatele staat en niet aan een geestelijke stoornis lijdt, kan gezag en voogdij uitoefenen. Zodra een kind 18 wordt, eindigen gezag en voogdij automatisch. Wel blijf je als ouders – of je nu gezag uitoefent of niet – onderhoudsplichtig totdat het kind 21 jaar wordt.

Voogdij

Als u niet meer voor uw minderjarige kinderen kunt zorgen, dan wordt het gezag over de kinderen overgedragen aan één of meer voogden. Dat gebeurt bijvoorbeeld als u beiden tegelijk of snel achter elkaar zou overlijden, of door omstandigheden niet meer in staat bent of wordt geacht voor uw kinderen te kunnen zorgen.

Het aanwijzen van een voogd kan in een testament of via het gezagsregister. In een testament kunt u één of twee mensen aanwijzen die dan voogd over uw kinderen zouden moeten zijn. U kunt dat ook al doen voordat er kinderen zijn geboren. Het is niet mogelijk een voogdijregeling te treffen in een afzonderlijke notariële akte.

Ook al regelt u de voogdij in een testament, helemaal zeker dat het ook zo wordt uitgevoerd bent u echter nooit. Degenen die u als voogden aanwijst zijn uiteindelijk – als het zover is – niet verplicht om de voogdij te aanvaarden. Ga daarom van tijd tot tijd na of de door u beoogde voogd(en) nog steeds bereid is/(zijn) die taak op zich te nemen. Als uiteindelijk – mocht het zover komen – een beoogde voogd toch besluit van de taak af te zien, zoekt de rechter iemand anders die daar geschikt voor is. Als de beoogde voogden de voogdij aanvaarden, moeten zij eerst een bereidverklaring tekenen op de griffie van de rechtbank. Daarmee nemen zij de verantwoordelijkheid voor uw kinderen ook in juridische zin op zich.

Offerte aanvragen

Verschillen tussen voogdijbenoeming middels testament of bij het gezagsregister

NotarisRechtbank
Niet openbaarOpenbaar
Ook voor toekomstige kinderen mogelijkSlechts voor bestaande kinderen mogelijk
Wel overleg en advies mogelijkGeen overleg en advies mogelijk
Wel de mogelijkheid om aanwijzingen/wensen door te geven aan de voogd (zoals de wens dat de kinderen bij elkaar moeten blijven, opvoeden naar de normen en waarden van de overleden ouders, etc.)Geen mogelijkheid om aanwijzingen/wensen door te geven aan de voogd
Kosten inbegrepen bij opstellen testamentKosteloos via DigiD

Vijf redenen waarom u de voogdij over uw kinderen tijdig regelt

  1. U hebt maximale invloed op de verzorging van uw kinderen na uw overlijden.
  2. U voorkomt dat de rechter een beslissing moet nemen over wie uw kinderen verder gaat opvoeden en verzorgen.
  3. U voorkomt getouwtrek om uw kinderen tussen families, Kinderbescherming en rechter.
  4. U zorgt voor een veilige en vertrouwde situatie voor uw kinderen voor het geval ze in een dergelijke verdrietige situatie terecht komen.
  5. U stelt het vermogen van uw kinderen veilig.

Toezicht op volwassenen

Niet alle volwassenen zijn (helemaal) in staat om voor zichzelf te zorgen. Bijvoorbeeld mensen met een verstandelijke handicap, met een psychiatrische ziekte, met een verslaving. Zij worden onder toezicht gesteld van iemand die hun zaken voor hen gaat regelen.

Er zijn drie vormen van toezicht: bewind, mentorschap en curatele.
Als iemand zelf niet (meer) goed met zijn of haar geldzaken kan omgaan, kan een bewindvoerder uitkomst bieden. Die regelt alleen de financiële zaken voor degene wiens vermogen onder zijn bewind is gesteld. De bewindvoerder wordt door de kantonrechter benoemd. Dat kan op verzoek van de persoon in kwestie zelf, diens partner, familie of door de officier van justitie. De kring van verzoekers tot instelling en opheffing van de beschermingsmaatregel is uitgebreid naar anderen die daarbij belang hebben. Wie onder bewind is gesteld heeft echter nog wel degelijk iets te vertellen en bepaalt voor veel handelingen samen met de bewindvoerder of deze gedaan mogen worden.

Als iemand wel voor zijn financiële zaken kan zorgen, maar niet voor zijn verzorging, verpleging of op andere persoonlijke vlakken, dan kan de kantonrechter een mentor benoemen. Die geeft dan advies en neemt zoveel mogelijk in overleg met de betreffende persoon beslissingen op deze gebieden.

Offerte aanvragen

Curatele gaat veel verder dan bewind en mentorschap. Iemand die onder curatele wordt gesteld kan of mag over bijna niets meer zelf beslissen. Wil zo iemand iets kopen, huren of lenen, dan heeft hij toestemming nodig van de curator. Of iemand onder curatele gesteld wordt, beslist de rechter.

Het is ook mogelijk om een bewindvoerder in te stellen in uw testament voor hetgeen een meerderjarig persoon van u erft. Zo kan het zijn dat u vindt dat uw kinderen nog niet op hun 18-jarige leeftijd al over uw erfenis mogen beschikken, maar dat dit pas mag vanaf 23-jarige leeftijd. De ingestelde bewindvoerder zal tot die tijd uw erfenis beheren namens uw kinderen. Uw kinderen mogen dan niet zelfstandig beslissingen nemen over hetgeen zij van u hebben geërfd.

Het levenstestament

In toenemende mate wensen cliënten een levenstestament op te stellen. Dit document is ervoor bedoeld om het instellen van een bewindvoerder, mentor of curator te voorkomen. In een levenstestament legt u vast wie u wenst te benoemen tot uw gevolmachtigde. Dit kan bijvoorbeeld in eerste instantie uw partner en in tweede instantie uw kinderen samen zijn. Het levenstestament geeft een algemene volmacht. Dit houdt in dat op ieder rechtsgebied namens u de zaken goed geregeld kunnen worden. Denk aan uw bankzaken, het doen van boodschappen, zaken met betrekking tot de koop of verkoop van uw woning, uw bedrijf of een erfenis of schenking, maar ook aan medische zaken zoals het overleggen met artsen.

Mocht u advies wensen over het instellen van een voogd, het opstellen van een testament of een levenstestament, neem dan gerust contact met ons op.